Tăng sắc tố sau viêm: Những điều cần biết
Tăng sắc tố sau viêm (Post inflammatory hyperpigmentation – PIH) là tình trạng tăng quá mức hoặc phân bố không đều của melanin ở da sau phản ứng viêm. Bất kỳ tác nhân nào khiến da bị tổn thương hoặc bị kích ứng đều có thể gây ra tăng sắc tố sau viêm.
KHÁI NIỆM TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM
- Tăng sắc tố sau viêm là tăng sắc tố tạm thời xảy ra sau chấn thương (ví dụ bỏng nhiệt) hoặc viêm da (ví dụ nhiễm trùng). Tình trạng này thường gặp ở những làn sẫm màu. Tăng sắc tố sau viêm còn được gọi là bệnh hắc tố mắc phải.
- Các mảng tăng sắc tố nằm ở vị trí tổn thương da ban đầu sau khi đã lành. Các tổn thương có màu từ nâu nhạt đến đen. Các mảng có thể trở nên sẫm màu hơn nếu tiếp xúc với ánh sáng mặt trời (tia UV).
ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM
- Hiện tượng này có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng phổ biến hơn ở người có làn da sẫm màu, những tổn thương có xu hướng đậm hơn và kéo dài hơn so với người có màu da sáng. Tăng sắc tố thường rõ rệt hơn ở vùng da bị viêm do ánh bnắng mặt trời và bệnh da dạng lichen (da có tình trạng viêm giống như lichen phẳng, ví dụ ban đỏ loạn sắc tố perstans).
- Một số loại thuốc cũng có thể gây ra tình trạng này, bao gồm thuốc chống sốt rét, clofazimine, tetracycline, thuốc chống ung thư như bleomycin, doxorubicin, 5-fluorouracil và busulfan.
NGUYÊN NHÂN TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM
- Tăng sắc tố sau viêm xảy ra sau tổn thương ở lớp biểu bì và/hoặc lớp hạ bì với sự lắng đọng melanin trong tế bào sừng và/hoặc lớp hạ bì.
- Viêm ở lớp biểu bì kích thích tế bào hắc tố tăng tổng hợp melanin và chuyển sắc tố đến các tế bào sừng xung quanh. Khi lớp đáy bị tổn thương (ví dụ như lichen phẳng), sắc tố melanin được giải phóng và sau đó bị các đại thực bào ở lớp nhú hạ bì giữ lại.
ĐIỀU TRỊ TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM
Nếu vị trí ở vùng da hở, việc thoa kem chống nắng phổ rộng SPF 50+ hàng ngày là vô cùng quan trọng để giảm thiểu tình trạng sạm da do tia UV gây ra. Có thể sử dụng các biện pháp che chắn như mũ, áo, khẩu trang, ô, kính,... để bảo vệ làn da.
Có nhiều phương pháp để làm sáng/tẩy bỏ tổn thương tăng sắc tố như peel da bằng hóa chất, laser, lăn kim,... Tuy nhiên mức độ hiệu quả khác nhau đối với các biện pháp khác nhau, trong một số trường hợp, chúng cũng có thể làm nặng hơn tình trạng bệnh do gây ra các tổn thương biểu bì mới.
Dù điều trị bằng phương pháp nào thì sự cải thiện vẫn cần có thời gian. Tăng sắc tố sau viêm thường tự khỏi, nhưng có thể mất vài tháng đến vài năm để mất hoàn toàn. Thuốc bôi ngoài da và các phương pháp điều trị xâm lấn có thể giúp đẩy nhanh quá trình này. Các thuốc tại chỗ thường kết hợp bao gồm:
