Vảy nến (Psoriasis): Xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị
Vảy nến là bệnh mạn tính thường gặp, tiến triển từng đợt, dai dẳng suốt đời. Tỷ lệ mắc chiếm khoảng 2-3% dân số, tùy theo từng khu vực. Bệnh ảnh hưởng nhiều tới thể chất, tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
XÉT NGHIỆM
- Mô bệnh học
Đặc trưng là hình ảnh á sừng, mất lớp hạt, tăng gai và thâm nhiễm viêm.
- Lớp sừng: có dày sừng và á sừng. Những tế bào sừng vẫn còn nhân tụ tập lại thành lá mỏng, không đều nhau và nằm ngang.
- Lớp hạt: thương tổn vảy nến mất lớp hạt.
- Lớp gai: quá sản, độ dầy tuỳ theo vị trí. Ở vị trí trên nhú trung bì thì mỏng, chỉ có 2-3 hàng tế bào. Ở giữa các nhú trung bì tăng gai mạnh làm mào thượng bì kéo dài xuống, phần dưới phình to như dùi trống, đôi khi chia nhánh và có thể được nối lại với nhau, làm mào liên nhú dài ra. Có vi áp xe của Munro-Sabouraud trong lớp gai.
- Lớp đáy: tăng sinh, bình thường chỉ có một hàng tế bào, bệnh vảy nến có thể đến 3 hàng.
- Các xét nghiệm sinh hóa
Ít thay đổi trong bệnh vảy nến thông thường, một số trường hợp đặc biệt có tăng mỡ (cholesterol, triglycerid), tăng acid uric máu.
CHẨN ĐOÁN
- Chẩn đoán xác định
- Thương tổn da: dát đỏ giới hạn rõ với da lành, trên phủ vảy trắng dễ bong.
- Cạo vảy theo phương pháp Brocq dương tính.
- Hình ảnh mô bệnh học (khi thương tổn lâm sàng không điển hình).
- Chẩn đoán phân biệt
- Giang mai thời kỳ thứ II:
- Lupus đỏ kinh
- Á vảy nến
- Vảy phấn hồng Gibert
- Vảy phấn đỏ nang lông
- Viêm da dầu
- Nấm da
ĐIỀU TRỊ
- Chiến lược điều trị
Bệnh vảy nến là bệnh da mạn tính, sinh bệnh học còn nhiều vấn đề chưa rõ ràng, do đó việc điều trị gặp nhiều nan giải, chưa có phương pháp điều trị khỏi bệnh. Mục đích điều trị là sạch tổn thương, duy trì thời gian lui bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Để điều trị có hiệu quả, phải có sự kết hợp tốt giữa bác sĩ và bệnh nhân để đưa ra chiến lược điều trị thích hợp với từng giai đoạn bệnh, thể bệnh. Bệnh nhân cần tuân thủ chế độ làm việc, sinh hoạt hợp lý dưới sự chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Quá trình điều trị chia hai giai đoạn: tấn công và duy trì, với kế hoạch dùng thuốc đơn độc, kết hợp, luân chuyển và kế tiếp theo bậc thang điều trị từ thuốc tác dụng nhẹ đến tác dụng mạnh, từ tại chỗ kết hợp với toàn thân.
- Các phương pháp điều trị bệnh vảy nến
Một phương pháp điều trị được coi là tối ưu khi đạt những yêu cầu sau:
- Thời gian điều trị ngắn, thời gian bệnh ổn định dài.
- An toàn.
- Bệnh nhân chấp nhận được.
a. Điều trị tại chỗ
- Corticoid
- Acid salicylic
- Chế phẩm nhựa đường
- Diathranol
- Calcipotriol
- Retinoids
- Tacrolimus
b. Điều trị toàn thân
- Methotrexate (MTX)
- Vitamin A acid (Acitretin)
- Ciclosporin
- Các chế phẩm sinh học
c. Điều trị bằng ánh sáng
- Quang trị liệu (NB-UVB, BB-UVB)
- Quang hóa trị liệu (PUVA)
- Laser Excimer